เทศกาลโลกของกว่าง

เพื่อเป็นการอนุรักษ์วัฒนธรรมประเพณีการประลองกว่างอันเก่าแก่ของภาค เหนือให้แก่อนุชนรุ่นหลังได้ศึกษา และดำรงรักษาให้คงอยู่ ตลอดจนเป็นการเผยแพร่ประชาสัมพันธ์ และส่งเสริมการท่องเที่ยวของอำเภอปัว จังหวัดน่าน

กว่างเป็นชื่อเรียกด้วงปีกแข็งชนิดหนึ่ง มี 6 ขา มีทั้งชนิดมีเขาและไม่มีเขา ชอบกินน้ำหวานจากอ้อย มีวงจรอายุหนึ่งปีเริ่มจากระยะที่เป็นตัวหนอน หรือด้วงจะมีสีขาว อาศัยอยู่ในดิน กินเศษใบไม้ผุ ตอไม้หรือต้นไม้ที่ผุ ซึ่งนับเป็น การช่วยธรรมชาติในการช่วยย่อยสลายใบไม้กลายเป็นปุ๋ยให้ดินเป็นอย่างดี ต่อมาเจริญเติบโตกลายเป็นดักแด้ และด้วงกว่างเต็มวัยที่พร้อมสืบพันธ์ได้ จากนั้นเมื่อเข้าสู่ฤดูฝนและดินอ่อน ด้วงกว่างที่เจริญเติบโตเต็มที่ก็จะ ดันดินออกมาสู่โลกภายนอก เพื่อหาแหล่งอาหารใหม่ และผสมพันธ์ กว่างตัวผู้ที่แข็งแรงเท่านั้นที่มีโอกาสรอดเพื่อการผสมพันธ์ โดยกว่างจะต่อสู้กันเพื่อแย่งชิงตัวเมีย ที่เรียกกันว่า การชนกว่าง และฝ่ายที่ชนะก็จะได้ผสมพันธ์ กับตัวเมีย นับเป็นการคัดเลือกสายพันธ์โดยธรรมชาติอย่างแท้จริง ซึ่งจากธรรมชาติเช่นนี้ จึงเป็นที่มาของกิจกรรมชนกว่างของชาวบ้านในภาคเหนือในช่วงว่างเว้นหลังจากปลูกนา จังหวัดน่านถือได้ว่ามีกว่างเป็นจำนวนมาก แต่ในปัจจุปันนี้ เริ่มมีจำนวนลดลงเพราะมีการเผาป่าใช้สารเคมี ไข่และตัวอ่อนในดินจึงไม่รอดชีวิตเติบโตมาได้ อย่างไรก็ตามหากฤดูฝนปีใดมีจำนวนกว่างมาก ก็นับได้ว่าเป็นการบ่งชี้ถึงความอุดมสมบูรณ์ของดินได้ด้วย